బాలకాండమ్ : ॥షట్సప్తతితమః సర్గః॥ [76 - వైష్ణవధనుస్సు ఎక్కుపెట్టుట]
- ఉపకరణాలు:
శ్రుత్వా తజ్జామదగ్న్యస్య
వాక్యం దాశరథిస్తదా ।
గౌరవాద్యంత్రితకథః
పితూ రామమథాబ్రవీత్ ॥
టీకా:
శ్రుత్వా = విని; తత్ = ఆ; జామదగ్న్యస్య = జమదగ్నిమహర్షి పుత్రునియొక్క; వాక్యం = మాటను; దాశరథిః = దశరథుని పుత్రుడు; తదా = అప్పుడు; గౌరవాత్ = గౌరవమువలన; యంత్రిత = తనను తాను నియంత్రించుకొని; కథః = అనెను; పితుః = తండ్రియొక్క; రామమ్ = పరశురాముని గుఱించి; అథ = అప్పుడు; అబ్రవీత్ = పలికెను.
భావము:
పరశురాముని మాటలు విని, రాముడు తన తండ్రి పైనున్న గౌరవముతో తనను తాను నియంత్రించుకొనుచు, పరశురామునితో ఇట్లు అనెను.
- ఉపకరణాలు:
“శ్రుతవానస్మి యత్కర్మ
కృతవానసి భార్గవ ।
అనురుంధ్యామహే బ్రహ్మన్
పితురానృణ్యమాస్థితమ్ ॥
టీకా:
శ్రుతవాన్ = విని; అస్మి = ఉన్నాను; యత్కర్మ = ఏ కర్మ; కృతవాన్ అసి = చేసితివో దానిని; భార్గవ = పరశురామా; అనురుంధ్యామహే = అభినందించుచున్నాను; బ్రహ్మన్ = బ్రాహ్మణుడా; పితుః = తండ్రికి; అనృణ్యమ్ = ఋణవిముక్తి; ఆస్థితమ్ = పొందినవానిని.
భావము:
ఓ బ్రాహ్మణుడా! పరశురామా! నీవు పితౄణము నుండి విముక్తి పొందుటకు చేసిన కార్యముగురించి వినియున్నాను. అందులకు నీకు నా అభినందనలు.
- ఉపకరణాలు:
వీర్యహీనమివాశక్తమ్
క్షత్రధర్మేణ భార్గవ ।
అవజానాసి మే తేజః
పశ్య మేఽద్య పరాక్రమమ్” ॥
టీకా:
వీర్యం = శూరత్వమున; హీనమ్ = అల్పుని; ఇవ = వలె; అశక్తమ్ = శక్తిహీనుడిగా; క్షత్రధర్మేణ = క్షత్రియధర్మమునకు సంబంధించి; భార్గవ = పరశురామా; అవజానాసి = అవజాన+అసి, అవమానము చేయుచుంటివి; మే = నా యొక్క; తేజః = గొప్పదనము; పశ్య = చూడుము; అద్య = ఇప్పుడు; పరాక్రమమ్ = పరాక్రమమును.
భావము:
“భార్గవరామా! క్షత్రియులకు ఉండవలసిన శౌర్యము, శక్తి నాకు లేవని అంటివి. అవమానించితివి. చూడు. ఇప్పుడు నా తేజోపరాక్రమము లను ప్రదర్శించెదను.”
- ఉపకరణాలు:
ఇత్యుక్త్వా రాఘవః క్రుద్ధో
భార్గవస్య శరాసనమ్ ।
శరం చ ప్రతిజగ్రాహ
హస్తాల్లఘుపరాక్రమః ॥
టీకా:
ఇతి = ఈవిధముగృ; ఉక్త్వా = పలికి; రాఘవః = రాముడు; క్రుద్ధః = కోపించినవాడు; భార్గవస్య = పరశురామునియొక్క; శరాసనమ్ = ధనుస్సును; శరం = బాణమును; చ = కూడ; ప్రతిజగ్రాహ = గ్రహించెను; హస్తాత్ = చేతినుండి; అలఘు = అధికమైన; పరాక్రమః = శౌర్యము కలవాడు;
భావము:
అలా కోపించి పలికిన మహాపరాక్రమవంతుడైన, రఘురాముడు పరశురాముని చేతినుండి విల్లంబులు తీసుకొనెను.
- ఉపకరణాలు:
ఆరోప్య స ధనూ రామః
శరం సజ్యం చకార హ ।
జామదగ్న్యం తతో రామమ్
రామః క్రుద్ధోఽబ్రవీద్వచః ॥
టీకా:
ఆరోప్య = ఎక్కుపెట్టి; సః = అతను; ధనూః = ధనుస్సును; రామః = రాముడు; శరం = బాణమును; సజ్యం = వింటినారితో కూడినదిగ; చకార = చేసెను; హ; జామదగ్న్యం = పరశురామునిగూర్చి; తతః = అప్పుడు; రామమ్ = రాముడిని; రామః = రాముడు; క్రుద్ధః = ఆగ్రహించినవాడు; అబ్రవీత్ = పలికెను; ఇదమ్ = ఇది.
భావము:
రాముడు విల్లును ఎక్కుపెట్ట, బాణమును వింటినారిపై సంధించెను. రాముడు ఎంతో ఆగ్రహముతో పరశురామునితో ఇట్లు పలికెను.
- ఉపకరణాలు:
“బ్రాహ్మణోఽసీతి పూజ్యో మే
విశ్వామిత్రకృతేన చ ।
తస్మాచ్ఛక్తో న తే రామ
మోక్తుం ప్రాణహరం శరమ్ ॥
టీకా:
బ్రాహ్మణః = బ్రాహ్మణుడవు; అసి = అయిఉన్నావు; ఇతి = ఇది; పూజ్యః = పూజనీయమైన; మే = నాకు; విశ్వామిత్ర = విశ్వామిత్రుడు; కృతేన = సంబంధముచే; చ = కూడ; తస్మాత్ = ఆ కారణమువలన; శక్తః = సమర్థుడను; న = కాదు; రామ = రాముడు; మోక్తుం = విడుచుటకు; ప్రాణహరం = ప్రాణమును హరించునది; శరమ్ = బాణమును.
భావము:
ఓ భార్గవరామా! నీవు బ్రాహ్మణుడవు. పైగా మా గురువు విశ్వామిత్రునితో సంబంధము కలిగి ఉన్నవాడవు. అలా నాకు పూజనీయుడవు. ఆ కారణమువలన, ప్రాణము తీయగల ఈ బాణమును నీపై సంధించలేక పోవుచున్నాను.
- ఉపకరణాలు:
ఇమాం పాదగతిం రామ
తపోబలసమార్జితాన్ ।
లోకానప్రతిమాన్వా తే
హనిష్యామి యదిచ్ఛసి ॥
టీకా:
ఇమాం = ఈ; పాదగతిం = నడకతతో / గమనము; రామ = పరశురామా; తపః = తపస్సు యొక్క; బల = శక్తిచేత; సమార్జితాన్ = సంపాదించిన; లోకాన్ = లోకములను; అప్రతిమాన్ = అడ్డులేని; వా = లేక; అపి = కూడ; హనిష్యామి = కొట్టెదను; యత్ = ఏది; ఇచ్ఛసి = కోరెదవో దాని.
భావము:
ఓ పరశురామా! నీవు తపోబలముతో సకల లోకములకు పోగల అడ్డులేని గమన శక్తిని, అసమానమైన పుణ్యలోకము / రాసు లను ఆర్జించితివి. ఈ బాణముతో నీ గమనశక్తిపై సంధించ మందువా లేక తపోబలముతో ఆ పుణ్యలోకములపై సంధించ మందువా. తెలుపుము.
- ఉపకరణాలు:
న హ్యయం వైష్ణవో దివ్యః
శరః పరపురంజయః ।
మోఘః పతతి వీర్యేణ
బలదర్పవినాశనః” ॥
టీకా:
న హి = కాదు కదా; అయం = ఈ; వైష్ణవః = విష్ణువు యొక్క; దివ్యః = దివ్యమైన; శరః = బాణము; పరపురంజయః = ఇతరుల పురములను జయించగల; మోఘః = వృధా అగునది; పతతి = పడుట; వీర్యేణ = వీరుల; బల = బలము; దర్ప = గర్వమును; వినాశనః = వినాశకారి.
భావము:
ఈ విష్ణుబాణము శత్రువుల పట్టణములను జయింప గలది, శత్రు వీరుల బలగర్వములను నశింపజేయునది. ఈ దివ్యమైన విష్ణు బాణము వృధా కానేరాదు.”
- ఉపకరణాలు:
వరాయుధధరం రామమ్
ద్రష్టుం సర్షిగణాస్సురాః ।
పితామహం పురస్కృత్య
సమేతాస్తత్ర సంఘశః ॥
టీకా:
వర = శ్రేష్ఠమైన; ఆయుధ = ఆయుధమును; ధరం = ధరించిన; రామమ్ = రాముని; ద్రష్టుం = చూడవలెనని; సః = కూడి; ఋషి = ఋషులు; గణాః = గణములు; సురాః = దేవతల; పితామహం = తాత న; పురస్కృత్య = ముందు ఉంచుకొని; సమేతాః = కలసి; తత్ర = అక్కడ; సంఘశః = సమూహములు.
భావము:
శ్రేష్ఠమైన ఆయుధమును ధరించిన రాముని చూచుటకు దేవతలు, ఋషులు, బ్రహ్మను ముందిడుకొని, గుంపులు గుంపులుగ వచ్చిరి.
- ఉపకరణాలు:
గంధర్వాప్సరసశ్చైవ
సిద్ధచారణకిన్నరాః ।
యక్షరాక్షసనాగాశ్చ
తద్ద్రష్టుం మహదద్భుతమ్ ॥
టీకా:
గంధర్వ = గంధర్వులు; అప్సరసః చ ఏవ = అప్సరసలును; సిద్ధ = సిద్ధులు; చారణ = చారణులు; కిన్నరాః = కిన్నరులు; యక్ష = యక్షులు; రాక్షస = రాక్షసులు; నాగః చ = నాగులు కూడ; తత్ = ఆ; ద్రష్టుం = చూచూటకు; మహత్ = గొప్ప; అద్భుతమ్ = ఆశ్చర్యకరమైన.
భావము:
గంధర్వులు, అప్సరసులు, సిధ్ధులు, చారణులు, కిన్నరలు, యక్షులు, రాక్షసులు, నాగులు కూడ ఆ అద్భుత దృశ్యమును చూచుటకు వచ్చిరి.
- ఉపకరణాలు:
జడీకృతే తదా లోకే
రామే వరధనుర్ధరే ।
నిర్వీర్యో జామదగ్న్యోఽసౌ
రామో రామముదైక్షత ॥
టీకా:
జడీకృతే = చలనము లేకుండగ చేయబడినదగుచుండ; తదా = అప్పుడు; లోకే = లోకము; రామే = రాముడు; వర = శ్రేష్ఠమైన; ధనుః = ధనుస్సు; ధరే = ధరించినవాడగుచుండ; నిర్వీర్యః = శక్తిహీనుడు; జామదగ్న్యః = జమదగ్ని కుమారుడు; అసౌ = ఈ; రామః = రాముడు; ఉత్ ఐక్షత = విప్పార్చిన కళ్ళతో చూచెను.
భావము:
దశరథరాముడు విష్ణుధనుస్సును సంధించి నిలబడగా, లోకము స్తంభించిపోయెను. పరశురాముడు నిశ్చేష్టుడై, శక్తి (వైష్ణవ తేజము) ఉడిగినవాడై, కన్నులు విప్పార్చి చూచుచుండెను.
- ఉపకరణాలు:
తేజోభిహతవీర్యత్వాత్
జామదగ్న్యో జడీకృతః ।
రామం కమలపత్రాక్షమ్
మందం మందమువాచ హ ॥
టీకా:
తేజః = తేజస్సు; అభిహత = భంగపరచబడిన; వీర్యత్వాత్ = వీరత్వమువలన; జామదగ్న్యః = పరశురాముడు; జడీకృతః = నిశ్చేష్టుడిగా చేయబడినవాడు; రామమ్ = రాముని గూర్చి; కమలపత్రాక్షమ్ = తామరరేకులవంటి కన్నులుగల; మందం మందం = మెల్ల మెల్లగా; ఉవాచ హ = పలికెను.
భావము:
రాముని తేజస్సుచే, భంగపడి నిశ్చేష్ఠుడైన పరశురాముడు, పద్మదళాయతాక్షుడైన రామునితో మెల్ల మెల్లని కంఠస్వరముతో ఇట్లు పలికెను.
- ఉపకరణాలు:
“కాశ్యపాయ మయా దత్తా
యదా పూర్వం వసుంధరా ।
విషయే మే న వస్తవ్యమ్
ఇతి మాం కాశ్యపోఽబ్రవీత్ ॥
టీకా:
కాశ్యపాయ = కాశ్యపునికొరకు; మయా = నాచే; దత్తా = ఈయబడిన; పూర్వం = పూర్వము; వసుంధరా = భూమండలము; విషయే = దేశములో; మే = నా యొక్క; న = తగదు; వస్తవ్యమ్ = నివసించుట; ఇతి = ఇట్లు; మాం = నన్ను గూర్చి; కాశ్యపః = కశ్యపుడు; అబ్రవీత్ = పలికెను.
భావము:
“పూర్వము నాచే భూమండలమంతయు కాశ్యప మహర్షికి ధారాదత్తము చేయబడినది. అనంతరము, నేను ఇకపై అచట ఉండ తగదు అని కశ్యపుడు ఆదేశించెను.
- ఉపకరణాలు:
సోఽహం గురువచః కుర్వన్
పృథివ్యాం న వసే నిశామ్ ।
కృతా ప్రతిజ్ఞా కాకుత్స్థ
కృతా భూః కాశ్యపస్య హి ॥
టీకా:
సః = అట్టి; అహం = నేను; గురువచః = గురువాజ్ఞను; కుర్వన్ = పాటించి; పృథివ్యాం = భూమియందు; న = ఉండను; వసే = నివసించి; నిశామ్ = రాత్రి; కృతా = చేయబడినది; ప్రతిజ్ఞా = ప్రమాణము; కాకుత్స్థ = రామా; కృతా = చేయబడినది; భూః = భూమండలము; కాశ్యపస్య హి = కాశ్యపునిదిగా.
భావము:
రామా! ఈ భూమి మా గురువు కాశ్యపునిది కదా. అందుచే గురువాజ్ఞను పాటించి రాత్రి సమయములందు భూమిపై నేను నివసించను. ఏలనన, ఈ ప్రతిజ్ఞ రాత్రి సమయమున చేసితిని కనుక.
- ఉపకరణాలు:
తదిమాం త్వం గతిం వీర
హంతుం నార్హసి రాఘవ ।
మనోజవం గమిష్యామి
మహేంద్రం పర్వతోత్తమమ్ ॥
టీకా:
తత్ = అందువలన; ఇమాం = ఈ; త్వం = నీవు; గతిం = గమనమును; వీర = వీరా; హంతుం = కొట్టుటకు; న = కావు; అర్హసి = తగినవాడవు; రాఘవ = రామా; మనోజవం = మనోవేగముతో; గమిష్యామి = వెళ్ళెదను; మహేంద్రం = మహేంద్రమను; పర్వత = పర్వతముసందు; ఉత్తమం = శ్రేష్ఠమైనదానినిగూర్చి.
భావము:
అందువలన పరాక్రమవంతుడా! ఓ రామా! నీవు నా గమనశక్తిని నిగ్రహించుట సముచితము కాదు. నేను శ్రేష్ఠమైన ఆ మహేంద్ర పర్వతమునకు మనోవేగముతో వెడలిపోయెదను.
- ఉపకరణాలు:
లోకాస్త్వప్రతిమా రామ
నిర్జితాస్తపసా మయా ।
జహి తాన్ శరముఖ్యేన
మా భూత్కాలస్య పర్యయః ॥
టీకా:
లోకాః తు = లోకములు; తు; అప్రతిమ = అసమానమైన; రామ = రామా; నిర్జితాః = జయించబడినవి; తపసా = తపస్సుచే; మయా = నా యొక్క; జహి = నశింపజేయుము; తాన్ = వాటిని; శర = బాణము; శర = ప్రధానమైనదానితో; మా భూత్ = ఉండకుండుగాక; కాలస్య = సమయముయొక్క; పర్యయః = యాపనము.
భావము:
రామా! కాలయాపన చేయక, అసమానమైన తపశ్శక్తితో నేను జయించిన లోకములను ఒక మేటిబాణము వేసి నశింపజేయుము.
- ఉపకరణాలు:
అక్షయ్యం మధుహంతారమ్
జానామి త్వాం సురేశ్వరమ్ ।
ధనుషోఽస్య పరామర్శాత్
స్వస్తి తేఽస్తు పరంతప ॥
టీకా:
అక్షయ్యం = నశింపబడరాని వానిగ; మధు హంతారమ్ = మధు అను రాక్షసుని వధించినవానినిగ; జానామి = గ్రహించితిని; త్వాం = నిన్ను; సురేశ్వరమ్ = దేవతలకు అధిపతిగ; ధనుషః = ధనుస్సు; అస్య = ఈ; పరామర్శాత్ = వివేచనచే; స్వస్తి = మంగళము; తే = నీకు; అస్తు = అగు గాక; పరంతప = శత్రువులను పరితపించువాడా !
భావము:
ఓ రామా! నీవు ఈ ధనుస్సును గైకొనుట చూచి నీవు నాశరహితుడవైన, మధుసూదనుడవైన మహావిష్ణువునిగా గ్రహించితిని. ఓ పరంతపా! నీకు మంగళమగు గాక.
- ఉపకరణాలు:
ఏతే సురగణాస్సర్వే
నిరీక్షంతే సమాగతాః ।
త్వామప్రతిమకర్మాణం
అప్రతిద్వంద్వమాహవే ॥
టీకా:
ఏతే = ఈ; సురగణాః = దేవగణములు; సర్వే = అన్నియు; నిరీక్షంతే = నిరీక్షించుచున్నారు; సమ ఆగతాః = కలసి వచ్చినవారు; త్వామ్ = నిన్ను; అప్రతిమ = అసమాన; కర్మాణం = కార్యములను; అప్రతి ద్వంద్వమ్ = ఎదిరిలేనివాడవును; ఆహవే = యుద్ధమునందు.
భావము:
ఈ దేవగణములన్నియు వచ్చి అసమానమైన అద్భుతకర్మలు చేయునట్టి, యుద్ధములో ఎదిరిలేనియట్టి నిన్ను చూచుచున్నారు.
- ఉపకరణాలు:
న చేయం మమ కాకుత్స్థ
వ్రీలా భవితుమర్హతి ।
త్వయా త్రైలోక్యనాథేన
యదహం విముఖీకృతః ॥
టీకా:
న చ = కాదు; ఇయం = ఇది; మమ = నా యొక్క; కాకుత్స్థ = కాకుత్స్థుడా!; వ్రీలా = అవమానము; భవితుమ్ = అగుటకు; అర్హతి = తగును; త్వయా = నీకు; త్రైలోక్యనాథేన = మూడులోకముల అధిపతిచే; యత్ = ఎందువలన; అహం = నేను; విముఖీకృతః = పరాజితునిగా చేయబడినవాడు.
భావము:
కాకుత్స్థా! ఓ రామా! నీవు త్రిలోకాధిపతివి. నీచే పరాజితుడనగుట నాకు అవమానము కానేకాదు.
- ఉపకరణాలు:
శరమప్రతిమం రామ
మోక్తుమర్హసి సువ్రత ।
శరమోక్షే గమిష్యామి
మహేంద్రం పర్వతోత్తమమ్” ॥
టీకా:
శరమ్ = బాణమును; అప్రతిమం = సాటి లేనిదానిని; రామ = రామా; మోక్తుమ్ = విడుచుటకు; అర్హసి = తగియున్నావు; సువ్రత = మంచివ్రతనియమము గలవాడా; శరమోక్షే = బాణము వదలుటచే; గమిష్యామి = వెళ్ళెదను; మహేంద్రం = మహేంద్రగిరి గురించి; పర్వతోత్తమమ్ = శ్రేష్ఠమైన పర్వతము గూర్చి.
భావము:
మంచివ్రత నియమము గల ఓ రామా! సాటిలేని నీ బాణమును ప్రయోగించుము. నీ బాణ ప్రయోగము పిదప, నేను శ్రేష్ఠమైన ఆ మహేంద్రగిరికి పోయెదను.”
- ఉపకరణాలు:
తథా బ్రువతి రామే తు
జామదగ్న్యే ప్రతాపవాన్ ।
రామో దాశరథిశ్శ్రీమాన్
చిక్షేప శరముత్తమమ్ ॥
టీకా:
తథా = అట్లు; బ్రువతి = పలుకుచుండగ; రామే తు = రాముడు; జామదగ్న్యే = జమదగ్ని కుమారుడు; ప్రతాపవాన్ = పరాక్రమవంతుడు; రామో దాశరథిః శ్రీమాన్ = శ్రీమంతుడైన దశరథరాముడు; చిక్షేప = ప్రయోగించెను; శరమ్ ఉత్తమమ్ = ఉత్తమమైన బాణమును.
భావము:
ప్రతాపవంతుడైన పరశురాముడు అట్లు పలుకుచుండగ, శ్రీమంతుడైన దశరథరాముడు బాణమును ప్రయోగించెను.
- ఉపకరణాలు:
స హతాన్ దృశ్య రామేణ
స్వాంల్లోకాన్ తపసాఽఽర్జితాన్ ।
జామదగ్న్యో జగామాశు
మహేంద్రం పర్వతోత్తమమ్ ॥
టీకా:
స = అతడు; హతాన్ = కొట్టబడినవాటినిగా; దృశ్య = చూచి; రామేణ = రామునిచే; స్వాన్ = తనకు సంబంధించిన; లోకాన్ = లోకములను; తపసా = తపస్సుచే; ఆర్జితాన్ = పొందబడిన; జామదగ్న్యః = జమదగ్ని కుమారుడు; జగామ = వెళ్ళెను;ఆశు = శీఘ్రముగా; మహేంద్రం = మహేంద్రగిరి గూర్చి; పర్వతోత్తమమ్ = శ్రేష్ఠమైన పర్వతము గురించి.
భావము:
పరశురాముడు తన తపశ్శక్తితో పొందబడిన పుణ్యలోకములన్నియు రామబాణముచే కొట్టబడుట చూచి, తక్షణమే మహేంద్రగిరికి వెళ్ళిపోయెను.
- ఉపకరణాలు:
తతో వితిమిరాస్సర్వా
దిశశ్చోపదిశస్తథా ।
సురాస్సర్షిగణా రామమ్
ప్రశశంసురుదాయుధమ్ ॥
టీకా:
తతః = అప్పుడు; వి = లేని; తిమిరాః = చీకటి; సర్వా = అన్ని; దిశః = దిక్కులు; ఉపదిశః = మూలలు; తథా = అట్లు; సురాః = దేవతలు; స ఋషిగణాః = ఋషిగణములతో కూడ; రామమ్ = రాముని; ప్రశశంసుః = ప్రశంసించిరి; ఉత్ = ఎత్తబడిన; ఆయుధమ్ = ఆయుధము గలవానిని.
భావము:
అప్పుడు, సకల దిక్కులలోను, మూలలందును చీకట్లు తొలగ, ఋషిగణములతో కూడిన దేవతలు, ఆయుధధారియైన రాముని హర్షధ్వానములతో ప్రశంసించిరి.
- ఉపకరణాలు:
రామం దాశరథిం రామో
జామదగ్న్యః ప్రశస్య చ ।
తతః ప్రదక్షిణీ కృత్య
జగామాత్మగతిం ప్రభుః ॥
టీకా:
రామం దాశరథిం = దశరథరాముని; రామః జామదగ్న్యః = జమదగ్ని కుమారుడైన పరశురాముడు; ప్రశస్య చ = ప్రశంసించి; తతః = అప్పుడు; ప్రదక్షిణీ = ప్రదక్షిణము; కృత్య = చేసి; జగామ = వెడలెను; ఆత్మ గతిం = తన త్రోవను; ప్రభుః = ప్రభువు.
భావము:
అప్పుడు, పరశురాముడు దశరథరాముని ప్రశంసించి, ఆతనికి ప్రదక్షిణము చేసి, తన త్రోవన వెళ్ళిపోయెను.
- ఉపకరణాలు:
ఇతి ఆర్షసంప్రదాయే ఆదికావ్యే
వాల్మీకి తెలుగు రామాయణే
బాలకాండే
షట్సప్తతితమః సర్గః
టీకా:
ఇతి = ఇది సమాప్తము; ఆర్షే సంప్రదాయే = ఋషిప్రోక్తమైనదీ; ఆదికావ్యే = మొట్టమొదటి కావ్యమూ; వాల్మీకి = వాల్మీకీ విరచిత; తెలుగు = తెలుగు వారి కొఱకైన; రామాయణే = రామాయణములోని; బాలకాండే = బాలకాండ లోని; షట్సప్తతమ [76] = డెబ్బై ఆరవ; సర్గః = సర్గ.
భావము:
ఋషిప్రోక్తమూ మొట్టమొదటి కావ్యమూ వాల్మీకి మహర్షి విరచితమూ ఐన తెలుగు వారి రామాయణ మహా గ్రంథము, బాలకాండలోని లోని [76] డెబై ఆరవ సర్గ సుసంపూర్ణము