తృతీయప్రకరణమ : ప్రహ్లాదోపాఖ్యానము
ప్రహ్లాదోపాఖ్యానము
బ్రవిమలుఁడై నట్టి -ప్రహ్లదుఁ డాత్మఁ
2443
దానువిచారించి, -తనుఁ దాను దెలియు
టేనుచెప్పెద నది -యెట్లన్న వినుము!
2444
హరిభక్తుఁడైన ప్ర -హ్లాదుఁ డాచక్రి
నఱలేక సంతత -మర్చింపుచుండి,
2445
“ పరమాత్మ విశ్రాంతి -పర్యంతమైన
పరమవిచారంబుఁ -బరముగా నాత్మ
2446
యెనయఁ బ్రకాశించు -నేయెల్ల యెడల,
ననినాకు బోధించె -నంబుజాక్షుండు;
2447
అదియెట్టిదో? నేను -నరయ నెవ్వఁడనొ?
పదవడి సృష్టి -విభ్రమము నెట్టిదియొ?
2448
ఏదియంగీకార? -మెయ్యది కృత్య?
మేదినేఁ దెలియుదు? -నెక్కడఁ బోదు?
2449
నడర భావింప నీ -యఖిల భూతములు
జడములే కాని, య -జడములు గావు
2450
కావున నిది యాత్మ -గాదు, నా కన్య
మీవిశ్వ మని మది -నెఱుగంగ వలయుఁ,
2451
బొరిజడం బనిల వి -స్ఫురణ, మనిత్య
మరసి భావించిన -నసదుద్భవంబు
2452
గాన, దేహంబు ని -క్కంబుగా నేను
గాను, నే నెవఁ డనో -గణుతించి చూడఁ?
2453
బసమించునట్టి శ -బ్దస్వర్శ, రూప,
రస, గంధ, గుణము లా -రయ వేను గాను,
2454
అలమనో బుద్ధి చి -త్తాహంకృతులును
నెలవుగా భావింప -నేనవి గాను;
2455
ఎఱుకయై యన్నిటి -నెఱుఁగుచు నుండు
సురచిర చిత్పూరు -షుండను నేను,
2456
భావింపఁగా సర్వ -పరిపూర్ణ మగుచుఁ
దావలంబుగఁ బర -తత్వంబు నేను,
2457
నాపరతత్త్వ మం -దఖిలేంద్రియములు
దీపింపు జగములు -దీపించుచుండు,
2458
నలపరబ్రహ్మ మే -నైనందు వలన
నలువొప్పఁగా నేను -నామాననమున
2459
నాకుమొక్కెదఁ జిదా -నంద సద్రూప!
శ్రీకరానంతాత్మ! -చిరకాలమునకు
2460
నీవునే నైతిని -నేను నీవైతి,
వీవిధంబున భేద -మించుక లేదు,
2461
గనుక నే నాకు మ్రొ -క్కందగుఁగాన,
మొనసి నాకే నేను -మ్రొక్కెద ననుచుఁ,
2462
దనలోనె భాషించి, -తనుఁ దానె మఱచి,
పనుపడ నిర్విక -ల్పసమాధియందు.
2463
నచలుఁడై పంచస -హస్రవత్సరము
లుచిత వృత్తిని నిల్చి యుండె, నంతటను
2464
ప్రాకటంబుగ రాజ్య -పరిపాలనంబు
లేకుండినందున, -లేచి చోరకులు
2465
లోఁగక పాతాళ -లోకంబుఁ జెఱుప
సాగిరి, ధర్మంబు -సమసె నానాఁట,
2466
నావిధం బెఱిఁగి మ -హాను భావుండు
శ్రీవిష్ణు దేవుండు -చిరకృప మీఱఁ
2467
బక్షివాహన మెక్కి -ప్రహ్లదు చెంత
కక్షీణతేజోమ -యాంగుఁడై వచ్చి
2468
కదలక మెదలక -ఖండ నమాధి
వదలని ప్రహ్లాదు -వరనిష్ఠఁ జూచి,
2469
ప్రేమతో జలద గం -భీర భాషలను
వేమాఱుఁ బిలిచిన, -వినిలేవకున్న,
2470
హరిదిశల్ ఘూర్ణి ల -నలఘు శంఖంబు
పొరిఁబొరివరుసగాఁ -బూరింపు చుండె
2471
సరసమై శ్రీ స్వామి -శంఖారవంబు
విరివిగాఁ బ్రహ్లాదు -వీనులలోనఁ
2472
జొచ్చిమేల్కొల్పఁగా -సూక్ష్మలక్ష్యంబు
నచ్చట విడిచి, ప్ర -హ్లాదుండు చక్రి
2473
చాలఁబూరించెడి -శంఖారవంబు
మేలిమిగా విని -మేఘనాదంబు
2474
వినిచొక్కు ఘనకేకి -విధమునఁ జొక్కి,
ఘనుఁడైన హరి నర -గన్నులఁ జూచి,
2475
యప్పటికైన దే -హస్మరణంబు
తెప్పున రాకున్నఁ -దెలిసి మాధవుఁడు
2476
తనలోనె నగుచు న -త్తఱినిఁ బ్రహ్లాదు
కనుదోయి నిమురుచుఁ -గరుణ నిట్లనియె
2477
“ ఇదియేమి బాలక? -యేను నిన్నిందుఁ
బదపడి పిలిచినఁ -బలుక కున్నావు”
2478
ననుఁజూడు ననుఁ జూడు -నాదిక్కుఁ జూడు”
మనిబుజ్జగింపఁ, బ్ర -హ్లాదుండు కనులు
2479
చక్కఁగాఁ దెఱచి యా -స్వామినిఁ జూచి,
మ్రొక్కి, కరంబులు -మొగిచినిల్చినను,
2480
సంతోషమునఁ జూచి -చక్రాయుధుండు
వింతగా నతనిఁ దా -వీక్షించి పలికె
2481
“ దనుజనాయక! నీవు -తనువు నలంపఁ
బనిలేదు, నీ వతి -ప్రజ్ఞ దీపింపఁ
2482
బట్టభద్రుండవై -పాతాళ లోక
మిట్టట్టు చెదరిపో -కేలుచునుండు!
2483
గతనేయ హేయ సం -కల్పుఁడ వగుచు
హితమొప్పు నిన్ను నీ -వెఱిఁగిన వెనుక
2484
నీమేను కలిమిలే -మెంత మాత్రంబు?
కామాది శత్రువ -ర్గంబు నణంచి,
2485
నీవుజీవన్ముక్తి- నియతినిఁ దనువు
తోవిమలుండవై -తుదముట్టఁగాను
2486
నరమర లేక క -ల్పాంత పర్యంత
మిరవొంద నీ రాజ్య -మేలుచునుండు!
2487
మిను లొక్క మాటు ప -న్నిద్దఱుఁ బొడమ,
రనుపమ శైలంబు -లణఁగ వొక్కటను,
*టీక:- ఇనుడు- సూర్యుడు
2488
జగము లన్నియు నొక్క -సమయంబునంద
పొగిలి నశింపవు -పుణ్యాత్మ! నీవు
2489
ఘటము నింత నలంపఁ -గారణం బేమి?
ఇటమీఁద విషయంబు, -లింద్రియంబులును
*టీక:- ఘటము- శరీరము
2490
జొరఁబడి వేధించు -సుఖదుఃఖములును,
గరమనురాగంబు, -కర్మవాసనలు.
2491
నిరతంబు బొంకించి -నిన్నంటకుండు
వరము లిచ్చితి లెమ్ము -వత్స! నీ వింక,
2492
అళుకుచు మూఢుండ -వని తనుఁ దాను
తెలియక యూరకే -దీనుండ ననుచుఁ
2493
బామరుండగు వాఁడు -బ్రతుకుట కన్న
భూమిమీఁద నణంగి -పోవుట లెస్స;
2494
పటుతరాశాపాశ -బద్ధుఁడై చిత్త
మటునిటు నీడ్వఁగా -నలమటంబడుచు
2495
ధరశమం బొందక -తామసుండైన
పురుషుఁ డుండుట -కన్నఁ బోవుట మేలు
2496
దనుజేంద్ర! సర్వభూతస -ముండు నగుచుఁ
దనివొంద నాత్మబో -ధనిమగ్నుఁ డగుచుఁ
2497
దొడరు నహంకార -దూరుఁడై శాంతి
నెడఁబాయ కెల్లపు -డెఱుకతో నుండు
2498
విమలచిత్తునకు జీవిత మొప్పు నిలను
భ్రమల నెల్ల నణంచి -బ్రహ్మానుభవము
2499
సేయుచుండెడి నీకుఁ -జింత యేమిటికిఁ?
బాయక నీ రాజ్య -పదముఁ బాలింపు”
2500
మనియొప్పఁ జెప్పి, ప -ద్మాక్షుండు కృపను
పనిఁబూని యతనికిఁ -బట్టంబు గట్టి,
2501
యొనరంగ సఖియింపు -చుండు” మటంచు
దనుజారి యవల నం -తర్ధాన మొందె.
2502
అనవిని శ్రీరాముఁ -డపుడా వసిష్ఠ
మునిని వీక్షించి యి -మ్ముగ నిట్టు లనియె
2503
“ పనుపడి యత్యంత -పరిణతం బైన
దనుజాధివిభుని చి -త్తము పాంచజన్య
2504
ఘనరవం బెసఁగ వే -కరణి మేల్కొనియె? “
ననవసిష్ఠుం డిట్టు -లనె “రామ! వినుము
2505
ధరనది యెట్లన్న -దగ్ధ బీజంబు
కరణి జన్మాంకుర -కారిణిగాక,
2506
వరయోగి విమల హృ -ద్వనజంబునందు
సరసమై శుద్ధవా -సన గల్గియుండు,
2507
నదిపావనియు, నది -యధ్యాత్మవతియుఁ,
బొదుపగు నిత్య ప్ర -బుద్ధయై పొసఁగి,
2508
మొనసి యనేకాబ్ద -ములకై నఁ జెడక,
యెనసి తత్తను వాశ్రయించి, యొక్కొక్క
2509
కాలంబు నందుఁ బ్ర -కాశించి, బాహ్య
మాలోకనము సేయ -నాకరం బగుచు,
2510
విలసితమైన సం -విత్తత్త్వపటిమ
తెలివిగా వృద్ధిఁ బొం -దింపుచునుండుఁ
2511
గావునఁ జక్రి శం- ఖనినాద మెరిగి,
యావేళ మేల్కాంచె -నసురనాయకుఁడు.
2512
అనఘ! సంసారమా -యకు నవమాన
మనునది లేదు, ని -త్యముగాదు, లేక
2513
కలిగియున్నటు దోఁచుఁ -గావున, దాని
నలరారు చేతో జ -యంబున నణఁప
2514
వచ్చు, మఱేమిటన్ -వారింపరాదు,
హెచ్చుచునుండు న -దెట్లన్న వినుము!
2515
అరుదుగా లవణు వృ -త్తాంతంబుఁ బూర్వ