పంచమ ప్రకరణము : బ్రహ్మైకసంధానము
॥బ్రహ్మైక్యసంధానము॥
4659
“ఇనవంశతిలక! నీ -వీరహస్యంబు
వినుము నేఁ -జెప్పెద విశదంబుగాను
4660
పరఁగ జీవేశ్వరో -పాధుల కైక్య
మెఱుఁగకుండిన ధాత్రి -నెవ్వరికైన
4661
నరుదైన తత్త్వం ప-దార్దైక్యభావ
మరయ మనోరథ- మగునంతె గానఁ
4662
గరమొప్పు నీ కార్య -కారణైక్యంబు
నెఱుఁగంగవలె, నది -యెఱిఁగినయపుడె
4663
తహపాంది పరమత -త్త్వంబు తా నొకటి
సహజంబుగా నిండి -శాంతమై యుండు,
4664
జననాథ! యీశ్వరు -పర్వదేహాంబు
ననుపమ బ్రహ్మాండ -మగుచుండు, మఱియు
4665
నెఱసిన జీవుని -నిఖిల దేహంబు
నరయఁగాఁ బిండాండ -మగు, నివి రెండు
4666
ధరముఖ్యపంచభూ-తంబుల చేతఁ
బరువడి నిర్మింపఁ-బడియుండుఁ గాన
4667
మొనయు నీ బ్రహ్మాండ-మునకుఁ బిండాండ
మునకుఁ గారణ మిల -ముఖ్యభూతములు.
4668
అలపద్మజాండ పిం- డాండముల్ కార్య
ములు, కార్యకారణ-ములకు భేదంబు
4669
లేదుకారణమిల-లేక కార్యంబు
లేదు, తంతుచయంబు ,లేక వస్త్రంబు
4670
కలుగ, దాచందంబు-గానజాండంబు
కలుగక పిండంబు -గలుగ; దారెండు
4671
కారణ, కార్యముల్ -గావున వాని
కేరీతినను భేద -మెన్నఁగా రాదు.
4672
బాహుళ్యమైన యీ -పద్మజాండమున
కూహించి చూచిన -నుత్పత్త్యవస్థ.
4673
మొనయు నీ పిండాండ మునకు భావించి
కనిన జాగ్రదవస్థ -గనుక, రెంటికిని
4674
సరవితో నైక్యంబు -సహజమై యుండు;
మఱియు జాగ్రత కభి -మానియై పనులఁ
4675
జేయించు నీశుండు -సృష్టికర్తైన
యాయబ్జజునియంశ -యందుండు గనుక.
4676
రమణీయ బీజాంకు-రన్యాయ మొప్ప
నమర నయ్యిరుపుర -కైక్యంబు గలుగు,
4677
ఘనత నొప్పు హిరణ్య-గర్భమై యీశ్వ
రునిలింగదేహ మౌ -రూఢిగాఁ జూడ,
4678
నినుము కాలిచికొట్ట -నెగురుచుఁ జెదరి
కనిపించు విస్ఫు లిం-గంబుల మాడ్కిఁ
4679
దెలియ నీశ్వరలింగ -దేహంబునుండి
గలిగె ననేకలిం-గశరీరతతులు
4680
గనుక, నీశ్వరుని లిం-గశరీరమునకు
మొనయు నీ లింగాంగ-ములు వేఱుగావు;
4681
అరయ హిరణ్య గ-ర్భాంశమే యష్ట
పురి యయ్యెఁ, దత్సంగ-మున నాత్మ కిలను
*టీక:- అష్టపురి- 1. జ్ఞానేంద్రియములు (5), 2. కర్మేంద్రియములు (5), 3. అంతఃకరణ చతుష్టయము (4), 4. పంచ ప్రాణములు (5), 5. పంచ భూతములు (5), 6. కామము, 7. కర్మ, 8. జ్ఞానము.
4682
మురియు గర్భావాస-ములు గల్గసాగె;
గరిమనొప్పు హిరణ్య -గర్భమన్ దాని
4683
వరప్రతిపాలనా-వస్థాంశు పటిమ
నరయ దేవునికి స్వ-ప్నావస్థ యగును
4684
గనుక, నారెంటి కై-క్యంబని యెఱుఁగు
మనఘ! యీలింగ దే- హాభిమానమున
4685
వెలయు తైజసుఁడగు -విష్ణునంశంబు,
నలకార్యకారణ -న్యాయంబుచేత
4686
సలలిత విష్ణు తై-జసుల కిద్దఱికి
నలరార నైక్యమౌ, -నదియునుగాక
4687
తగిలి వీడని మహా-తత్త్వ స్వరూప
మగుప్రకృతాంశమే -యజ్ఞానశక్తి
4688
యగుఁగాన నారెంటి -కైక్యమౌ టెఱుఁగు;
మగణిత సర్వ సం-హారరూపమున
4689
నతిశయంబగు ప్రళ-యావస్థ చేతఁ
బ్రతిభతోఁ బుట్టింపఁ -బడియే సుషుప్తి,
4690
అందుచే నారెంటి -కైక్యమౌ; మఱియు
నందుసంహార క-ర్తైన రుద్రాంశ
4691
మేమించి ప్రాజ్ఞుఁడై -మెఱయు, నీ రెండు
తామసాహంకార -తత్త్వమై యుండు,
4692
నారెంటి కందుచే -నైక్యమౌ; మఱియు
సారజ్ఞుఁడైన యీ-శ్వరు నిజశక్తి
4693
యనెడు మాయకును జీ-వాత్ముని జ్ఞాన
మునకు వే ఱనువాడు -మూఢు, లీశ్వరుని
4694
సర్వసాక్షిత్వ మెం-చంగ జీవునకుఁ
బర్విన లీలతోఁ -బ్రతిబింబమైన
4695
యలఘు తుర్యావస్థ -యగు రెంటి కైక్య
మెలమిఁ గల్గుచునుండు, నీప్రకారముగఁ
4696
బరఁగ జీవేశ్వరో-పాధుల కైక్య
మిరవొందఁ గల్గఁగా -నీశ్వర జీవ
4697
భేదంబు గల దంచు- బెట్టుగా నిలిచి
వాదించు టెట్లన్న -వసుధేశుఁడనియెఁ.
4698
“బెలుచ జీవేశ్వర -భేదంబు వేద,
మలరి పల్కుట దేమి? -యానతిం” డనిన
4699
మౌనియిట్లనియె “రా-మ! తొలుత భేద
మూనిచెప్పకయున్న -నుర్విని జనులు
4700
మొదట నభేద మి-మ్ముగ విచారించి
తుదముట్టఁ జాల, రం-దున దయచేత
4701
బెట్టుగా జీవేశ -భేదవాక్యములఁ
బుట్టించి యీశ్వర -పూజ గావించి,
4702
తదనుగ్రహమున న-ద్వైతచింతనము
కుదిరికగాఁ జేసి -కొన్నాళ్లకైనఁ
4703
బొసఁగ జీవన్ముక్తి -పొందెద రనుచు
విసువక భేద మా-వేదంబు పలుకుఁ
4704
గావునఁ, బూర్వ-పక్షము నుద్ధరింపఁ
గావలెఁ దొలుత స-త్కర్మ పద్ధతిని
4705
ఎఱిఁగిన యటువలె -నేతివాక్యాను
సరణంబుచేత దూ-షణసేసి విడిచి,
4706
యామీఁద సిద్ధాంత-మైన యర్థమును
క్షేమంబుగాఁ బ్రతి-ష్ఠింపఁ గావలయు.
4707
ఒనరఁగా నదియు వే-దోక్తమే గనుక
జననాథ! వేదశా-స్త్రము లివ్విధమునఁ
4708
జెలరేఁగి భేదముల్ -చెప్పు, నవ్వలను
దొలఁగక యుపనిష-త్తులు నిదానముగఁ
4709
గ్రమమొప్ప భేదవా-క్యముల ఖండించి
యమలమై యద్వయం-బైన బ్రహ్మమును
4710
ఘనులకుఁ గనుసంజ్ఞ -గాఁజూపుచుండు;
ఘనతకెక్కు హిరణ్య -గర్భంబు లింగ
4711
తనువులు రెండు సి-ధ్ధముగ లేకున్నఁ
బెనుపు నొందు నజాండ -పిండాండములును
4712
గలుగవు, కారణ -కార్యంబులైన
యలపద్మజాండ పిం-డాండంబులకును
4713
సహజ మైక్యము స్థితి -స్వప్నము యొక్క
విహితావయవములై -వెలయుచున్నట్టి
4714
సృష్టిజాగ్రత లని -చెప్పఁగా నొప్పు,
నిష్టంబుగా విష-యేంద్రియంబులను
4715
జెలఁగి కూడిన మన -స్సేస్వప్నరూప
కలితమై దినమును -గనిపింపుచుండు,
4716
వేడుకగా నదే -విషయవాసనలఁ
గూడిబాహ్యేంద్రియ -గోళకంబులను.
4717
వెలసి నిలిచి బాహ్య -విషయకృత్యముల
సలువునదే యగు -జాగ్రదవస్థ,
4718
గాననా స్వప్నంబు -కారణం బగును,
దానికార్యం బనఁ -దగును జాగ్రత్త,
4719
యలరు నందున రెంటి -కైక్యమౌ మఱియు
వెలయఁ దైజసుఁడగు -విష్ణునంశంబు
4720
కావున వారి కై-క్యము గల్గుచుండు
నావిశ్వుఁడగు -పద్మజాంశమందునను
4721
నాయిద్దఱికిఁ గల్గు -నైక్యసౌఖ్యంబు
మాయచే నభిమాన -మగ్నుఁడై మొదట
4722
నమరు నవ్యాకృత-మందంకురించి
రమణీయమైన హి-రణ్యగర్భమును
4723
నరయ నజ్ఞానాంశ -మగు లింగతనువు
నఱిముఱి నైక్యమౌ, -నవ్విధంబుగను
4724
దనరు మాయకు నవి-ద్యకు నైక్య మొదవు,
సునిశిత ప్రళయ సు-షుప్తులు రెండు
4725
కారణలౌ స్థిత-కలయు కార్యంబు?
లారయ నీయుభ-యముల కైక్యములు
4726
కలిగినతఱి వేఱె, -కారణం బొకటి
వలవ దోశ్రీరామ! -వసుధాతలేంద్ర
4727
సరవి నావిశ్వ తై-జసులపుట్టువులు
పరఁగ రుద్రునివల్లఁ -బ్రాజ్ఞునివలనఁ
4728
గలిగె, రాజససాత్త్వి-కంబులు రెండు,
నలఘుత్వతామ సా -హంకారమందుఁ
4729
బొలుపులేక యణంగి -పోవుచునుండు;
నలరు నజ్ఞానంబు -నవ్యాకృతంబు
4730
మఱచు నాత్మజ్ఞాన -మాయలనుండి
యరుదుగా నుదయించు -నందైక్య మొందుఁ .
4731
దొలిసర్వసాక్షిత్వ -తుర్యంబులందుఁ
బ్రళయ సుషుప్తులు -ప్రభవించి యచటఁ
4732
గరమర్ధిఁ గారణ -కార్యభావనను
బరఁగ నైక్యము నొందుఁ -బార్థివాధీశ!
4733
తలకొని మఱియు రు-ద్రప్రాజ్ఞు లిర్వు
రలయీశ్వరప్రత్య-గాత్మల వలనఁ
4734
గలిగిరి, వారిక-క్కడ నైక్యమొదవు;
నెలమి నేదేది యే-యేకారణమునఁ
4735
గలుగు నా కార్య మా -కారణంబునకుఁ
దలఁచి చూచినను భే-దంబు గాకుండుఁ;
4736
గుదిరి సర్వంబును -గుణసామ్య మెందుఁ
బొదువుగాఁ బలుమాఱు -పుట్టు, నణంగు,
4737
రూఢిగా మాయా స్వ-రూపమైనట్టి
గాఢమై తగు కార్య -కారణైక్యంబు
4738
గలుగఁగాఁ దత్కార్య -కారణోపాధు
లెలమినిఁ గల్లు జీ-వేశ్వరైక్యంబు
4739
నిత్యసిద్ధం బయ్యె -నేఁజెప్ప నేల?
ప్రత్యక్ష మీ యను-భవము భావించు!
4740
తలఁపఁగాఁ “దత్పద -త్వంపద” శబ్ద
ములకైక్యమగు రీతి -మొనసి చెప్పితిని.
4741
సరస జీవేశ్వర -చైతన్యమునకుఁ
బరమైన “యసిపద” -భావన చేతఁ
4742
బరఁగ నైక్యంబు చె-ప్పకయే లభించు
టెఱుఁగఁ జెప్పితి; నిది- యిటు లుండనిమ్ము!
4743
అగణిత బ్రహ్మంబు -నందు వికర్త
మగుగుణసామ్యాది -యఖిల విశ్వంబు
4744
నరయఁగా వేఱుగా -దాబ్రహ్మమునకు,
వరగుణసాంద్ర! స-ర్వము బ్రహ్మమగును.
4745
భ్రాంతిచే రజ్జువుఁ -బామని చూచి
నంతటనే రజ్జు-వగునె సర్పంబు?
4746
బ్రహ్మమున్ జూచి ప్ర-పంచ మటన్న
బ్రహ్మమీ మిథ్యా ప్ర-పంచ మే లగును?
4747
జలమే తరంగముల్, -శబ్దముల్, సుడులు,
నలబుగ్గలై తోఁచి-నట్లు పరాత్మ
4748
భ్రాంతచిత్తులకుఁ బ్ర-పంచమై తోఁచు,
నింతీయె కాని లే-దీప్రపంచంబు.
4749
తలకొన్నఁదత్త్వ ని-ర్ధారణ చేతఁ
జెలఁగి విచారణ -చేసి చూచినను
4750
అలబ్రహ్మమే, విశ్వ-మైకనిపించుఁ;
బొలుపొందు నిటువంటి -పూర్ణానుభవము
4751
గలిగిన ధన్యుఁ డా-కారంబు లేని
యలఘు పరబ్రహ్మ -మనుచు భావించు.
4752
మాయాశరీరాభి -మానంబు లేక
నాయమలబ్రహ్మ-మగు యోగివరుని
4753
డెందమెందెందు వాఁ- డిగఁ బోవుచున్న
నందందు బ్రహ్మమే -యగపడుచుండుఁ
4754
గాని, విశ్వము వేఱు-గాఁగానరాదు.
కానసమాధియే-కాంతమం దుండి
4755
కావింతు ననెడి సం-కల్ప మేమిటికి?
నేవేళ నిన్ను నీ వెఱుఁగుచు భూమిఁ
4756
బాలించు” మన రామ-భద్రుండు పలికె
“నోలలితమునీంద్ర! -యుర్వి నేలుచును
4757
నేనసంప్రజ్ఞాత -నిర్వికల్పంబు
బూనియేకాంతమం-దుండక, వినుట,
*టీక:- అసంప్రజ్ఞాతము- నిర్వికల్పసమాధి
4758
కనుట, మాట్లాడుట -గలిగి యుండుటను
మనమాత్మతత్త్వంబు -మఱువదే? “యనిన
4759
నరపతి నీక్షించి -నగి యావసిష్ఠుఁ
దఱలేని నెనరుతో -నమర ని ట్లనియె
4760
“వినురామ! జనక భూ-విభుఁ డాత్మ తత్త్వ
మొనర నీక్షింపుచు -నుండి, విశ్వంబు
4761
ఉన్నటు లుండఁగా -నూహించి మించి
పన్నుగాఁ దాఁబర -బ్రహ్మంబు నంటి,
4762
పొసఁగ జీవన్ముక్తి -బొంది రాజ్యంబుఁ
బసమీఱ ధీరుఁడై -పాలింప లేదె?
4763
ఘనతనుప్రారబ్ధ -కర్మవాసనలు,
ననుపమాజ్ఞానంబు -నర్ధక్షణంబు
4764
చెనఁటులై యావరిం-చిన మాత్రముననె
యనఘుఁడై బ్రహ్మవే-త్తైధన్యుఁడైన
4765
వానిమోక్షమునకు వచ్చునే హాని?
పూనిస్వప్నంబులో -భూరిదుఃఖంబు
4766
ననుభవింపుచు నుండి -యపుడె మేల్కొనిన
వెనుక దుఃఖము వాని -వేధింపఁగలదె?
4767
ఆప్రకారంబుగా -నధ్యాత్మనిష్ఠు,
డైప్రపంచము మిథ్య -యనుచు భావించు
4768
జ్ఞానియొక్కొక వేళఁ -జపలసంసార
మూనికావింపుచు -నున్నమాత్రమున
4769
నతనికా సంసార -మంట దెన్నటికి
నతఁడిల నిర్లేపుఁ -డఖిలపూజ్యుండు,
*టీక:- నిర్లేపుడు- నిరహంకారి
4770
సర్వస్వతంత్రుండు -సర్వశాంతుఁడును
సర్వపూర్ణుఁడు సర్వ-సముఁ, డటుగాన
4771
వాఁడెటు లున్న జీ-వన్ముక్తుఁ డగుచు
వేడుకగాఁ జూచు -విశ్వచిత్రముల,
4772
అంతాపరబ్రహ్మ -మని తోఁచినపుడు
వింతసంసారంబు -వేఱయెందుండు?
4773
భావింపు మీ యను -భవమాత్మయందు
నీవసంప్రజ్ఞాత, -నిర్వికల్పముల
*టీక:- నిర్వికల్పము- నిస్సంశయము
4774
సాధింపనేల? వి- శ్రాంతిచే నాత్మ
బోధానుభవ మొంది -పూర్ణుండ వగుము!
4775
మఱపు ని న్నంటదు -మనువంశతిలక!
పరమహంసున కసం-ప్రజ్ఞాతనిష్ఠ
4776
తగు, గృహస్థున కది -తగ; దందువలన
జగతి నేలుచు నుండు -జనకుఁ, డా రీతి
4777
నిరుపమప్రజ్ఞతో -నిఖిలరాజ్యంబు
పరుఁడవై లీలగా -బాలింపుచుండు!
4778
పరమహంసుని కమ్ర-పదము నొందెదవు,
నరనాథ! నిజముగా -నమ్ము నా మాట.
4779
చెలఁగు చుండెడి జగ-జ్జీవేశ్వరులకుఁ
గలుగు నీ వ్యాపార -గౌరవస్థితులు,
4780
అవియెల్ల సగుణమా-యాచిద్విలాస
సవరణంబులు గాని, -సత్యముల్ గావు;
4781
సత్యంబు నీవైన -సత్పదవస్తు
వత్యంత నిర్మల, -మగుణ, మద్వయము.
4782
ఆజగజ్జీవేశ్వ-రాధార, మజము,
రాజయోగానంద-రససముద్రంబు
4783
కావున, నీవె య-ఖండచైతన్య
భావన నొంది స-ద్భ్రహ్మమై యుండు”
4784
మనియుపదేశింప, -నారాఘవుండు
కనుఁగవ మోడ్చి చి-ద్గగనంబు నంటి
4785
తనుఁదాను భావించి -తన్మయుండగుచు,
ననుభూతిరసమగ్నుఁ-డైకొంత తడవు
4786
మనుజేశ్వరుఁడు చిత్స-మాధి సౌఖ్యంబు
ననుభవించి, కృతార్థుఁ-డైకనుల్ దెఱచి
4787
యాగురునకు మ్రొక్కి -యంచున నిలువఁ
గా, గురుఁడమ్మహీ-కాంతు నీక్షించి
4788
“యన్న! శ్రీరామ! బ్ర- హ్మైక్య సౌఖ్యంబు
చెన్నొంద ననుభవిం-చితివే? “యటంచుఁ
4789
గరుణతో నడుగ ను-త్కంఠ దీపింపఁ
గరములు మొగిచి రా-ఘవుఁ డిట్టు లనియె
4790
“ఓగురుచంద్ర! మీ-యుపదేశ మహిమ
చేగుఱిగా జగ-జ్జీవేశ కార్య
4791
కారణైకత్వ ప్ర-కాశమర్మముల
ధారాళముగఁ గంటి, -ద్వైతం బడంగె
4792
నహహ! మహాద్వైత -మాదిమధ్యాంత
రహితమై, యమితమై, -రమ్యమై, యెఱుక
4793
యై, సచ్చిదానంద-మై, నిర్విశేష
మై, సర్వపరిపూర్ణ -మయ్యె నే నదియె.
4794
ఇటువంటి యనుభూతి -నిదమిత్థ మనుచుఁ
బటిమతోఁ జెప్పి చూ-పనశక్యమయ్యె;
4795
నతిశయజ్ఞానర-హస్యవాక్యముల
హితమొప్ప మీరు నా-కెఱిఁగించుకతన
4796
సన్నిటికి నతీత -మగు పదమందుఁ
బన్నుగాఁ బొందితి, -భవభయం బణఁగెఁ;
4797
దల్లివి, తండ్రివి, -దైవము, గురుఁడ
వెల్లభంగులను నా -కెవ రింక మీరె;
4798
కావున మీ పద -కమలయుగ్మంబు
భావించి నిర్వాణ- పదము నొందితిని” ,
4799
అనిపల్కి భక్తితో -నంజలిఁజేసి
వినుతింప, రామభూ -విభుని వసిష్ఠ
4800
మౌనిప్రేమను జూచి -మరల నిట్లనియె
“మానవాధీశ! బ్ర-హ్మంబు నీ వయ్యు,
4801
నారాయణుఁడ వయ్యు -నన్ను మన్నించి
సారవేదాంతశా-స్త్రము నేను దెలుప
4802
విశదంబుగా నీవు -వినినందువలన,
దశరథాత్మజ! నేను -ధన్యుండ నైతి”
4803
ననిపెక్కువిధముల -నారఘూత్తమునిఁ
గొనియాడి, పూజఁ గై-కొని వసిష్ఠుండు
4804
అంతరంగంబునం-దారాము మెచ్చి,
సంతసింపుచు నిజా -శ్రమభూమిఁజేరె;