చతుర్థ ప్రకరణము : శివపూజోపాఖ్యానము
॥శివపూజోపాఖ్యానము॥
3292
“అనఘ! గంగాతీర -మందు నేఁ జేరి,
యనలాంబకుని భక్తి -నాత్మ నర్చించి,
3293
కనువిచ్చి చూడ శం-కరుఁడు నాముంద
రనెనిల్చియుండె, నా -రాజశేఖరునిఁ
3294
బ్రత్యక్షముగఁ -జూచి, ప్రాంజలి నగుచు,
నత్యంత భక్తి ని-ట్లంటి “నో దేవ!
3295
హర! మంగళప్రద, -మజ్ఞానదోష
హరణ మైనట్టి దే-వార్చన సరణిఁ
3296
దెలుపు” మన్నను మహా దేవుఁ డిట్లనియె;
“విలసితయుక్తిచే -విను మోమునీంద్ర!
3297
కలిగిన హరిహరుల్ -గారు దేవతలు,
తెలిసి చూచినఁ జిత్త-దేహరూపులును
3298
గా, రకృత్రిమము, న-ఖండ, మద్వయము
నైరమ్యమగు వస్తు-వగు తొలివేల్పు,
3299
ఆకాశమునఁ బుట్టి -నట్టి భూతము ల
నేకముల్ గాఁగ నం-దేయకల్పితము
3300
గాక, యంతట సదా -ఖండమైనట్టి
శ్రీకర చిత్సత్త -శివుఁ డన నొప్పు
3301
నామూల మెఱుఁగక -యజ్ఞానులైన
పామరులాకార -భావపూజలను
3302
అరసి చేయుచు నుందు -రామడదూర
మరుగంగ లేక యా -ఱామడపోయి
3303
నిలిచి, యావలఁ జన -నేరనివాని
వలెఘనభక్తి భావను-లయ్యు, మరల
3304
నపరిమితపరాత్ము -నరయ నోపకను
చపలులై దారు పా-షాణాది వివిధ
3305
రూపపూజలు చేతు-రుధరిత్రి మనుజు,
లాపరబ్రహ్మంబు -నాత్మ భావించి
3306
తెలియ; రా బ్రహ్మమం- దేసర్వభూత
ములుబుద్బుదములు స-ముద్రంబులోను
3307
గలిగి యణంగిన -కరణి రూపములు
చెలఁగి పుట్టు నణఁగుఁ -జిద్వస్తునందె,
3308
గానఁదద్వస్తు వా-కారంబు గాదు
లేనిరూపములు గల్గిన రీతిఁ దోఁచు,
3309
నరయ ననంత కల్పాంతరతతులు
తెరలి యా వస్తువం-దేలయ మొందు;
3310
నంతటఁ జిత్సత్త -నర్చించుటకును
శాంతిబోధయు, సర్వ -సమత పుష్పములు
3311
గాసమర్పించి, య -ఖండభావనను
వాసిగా నర్చించ- వలె నంతెగాని,
3312
యాకార పూజ లా-త్మార్చనం బగునె?
ప్రాకటంబుగఁ బరా -త్పరము, నద్వయము,
3313
ననుపమంబు, నబాహ్య, -మమల, మచ్యుతము
ననఘ, మఖండంబు, -నానంద మొందు.
3314
రహిని బాహ్యయు నాంత- రయనంగఁ బూజ
విహితంబుగా రెండు -విధములై యుండు,
3315
నిందుబాహ్యార్చనం -బెట్ల నటన్న
నందెన్న సర్వ భా-వాంతరస్థయును
3316
శమితకళయు సద -సత్తు లనంగ
నమరు సామాన్యస-తైనసంవృత్తి
3317
సత్తయొక్కటి మహా-సత్త్వ భావంబు
నత్తఱిఁ బొంది తా-నయ్యె దేవుండు,
3318
మౌనీంద్ర! బహుశక్తి -మయుఁ డయ్యె నతఁడు
గానఁదచ్ఛక్తి త-క్కక యాదినుండి
3319
విదిత ప్రవృత్తి ని -వృత్తులఁ బొందు
నదిపరాశక్తియు -నాదిశక్తియును
3320
దెలివియ జ్ఞాన శ-క్తియుఁ, గ్రియాశక్తి,
యలరు నిచ్ఛాశక్తి, -యాకర్తృ శక్తి
3321
యాదిగాఁ గలుగు న-నంత శక్తులును
బ్రోదియై జగములఁ -బుట్టించె, నందుఁ
3322
జపలయై యుల్లాన -శక్తి సంసార
మపరిమితముఁ జేసి -యాడుచునుండు,
3323
సరవి నంత నిరోధ -శక్తి సంసార
మురుపరాక్రమమున -నుపసంహరించి,
3324
యట్టికృత్యంబుల -కాధార మగుచుఁ,
బట్టుగా భాసకా -భాసకం బగుచు,
*టీక:- భాసకము- ప్రకాశించునది, అభాసకము- ప్రకాశించనిది
3325
నగుణంబు సంవిస్మ-యంబు ననంగఁ
దగినిండియుండు నం-తశ్చిత్ప్రకాశ
3326
మేపూజ్యమై తాను -మెఱయుచునుండు
నాపరమాత్మ స-ర్వాత్మ యెట్లనినఁ
3327
గడలేని తత్పరా-కాశ కందరము
నడతారఁగా నాసి -కాదికాకాశ
3328
కోశాంఘ్రితలము ది-క్ఫూర్ణంబులై ప్ర
కాశించు బాహుసం ఘంబు లనేక
3329
వనజజాండములన- వారిగా దాఁచ
ననుకూలమైన మ-హాకుక్షి గలిగి,
3330
విలసితప్రజ్ఞచే -వినును, శీతోష్ణ
ములఁదాఁ దెలియుచుండు, -మొనసి రూపములఁ
3331
గనుఁగొనుచుండు, త-క్కక షడ్రనములఁ
గొను, గంధములను మూ-ర్కొను, నిద్రఁ జెందు,
3332
మరల మేల్కొనుఁ బల్కు -మైత్రిని నెఱపు,
నిరవొందు నియతాత్మ -నేవేళ మదినిఁ
3333
బూనిధ్యానించుటే -పూజ; తదన్య
మైనట్టి పూజ యే-లాచిదాత్మునకు?
3334
అలపూజ పదియు మూఁ-డైన నిమేష
ములయంతకాల మి-మ్ముగఁ జేసినట్టి
3335
ధ్యానశీలునకు గో-దాన ఫలంబు
మానితంబుగఁ గల్గు, -మఱియొక్క దినము
3336
పరిపూర్ణముగఁ జేయు -పావనాత్మకుఁడు
పరమధామమునందుఁ -బ్రాపించియుండు;
3337
భావింప నిది యెల్ల -బాహ్యపూ జగును.
తావలమైన యం-తాపూజ వినుము!
3338
నిత్యంబు, నచలంబు, -నిర్వికారంబు,
సత్యంబు, సగుణంబు, -సర్మాత్మకంబు,
3339
అమిత, మాకాశశి -వాత్మకం బజము,
విమలంబు, పరమ సం-విన్మయ పూర్ణ
3340
లింగంబు నర్చించు -లీల యె ట్లనిన
మంగళప్రద చిత్ప-మాధి సౌఖ్యమును
3341
తానుపొందినది. యం-తాపూజ యగును.
మౌనీంద్ర! యిఁక నొక్క -మర్మంబు వినుము!
3342
స్థితుఁడు, నిర్గతుఁ డుదా-సీనుండు, జడుఁడు,
గతభోగి, యోగి, య-ఖండ సుషుప్తి
3343
యుతుఁడవ్యయుం డద్వ-యుం, డజరుండు,
నతిజాగరూకుండ -నాచారుఁ డజడ
3344
సత్తాస్వరూపుఁ డెం-చఁగ నేనె, నాకుఁ
జిత్తదృక్ఛక్తులు -సేవించుసతులు,
3345
అలఘు విశ్వంబు నా-కర్పించు మనము
తలఁపులచే నొప్పు -దౌవారికుండు
3346
వెలయఖండజ్ఞాన -వివిధపృత్తులును
పొలుపొందు నాకు స-ద్భూషణావళులు,
3347
అమితంబులగు నా గృ-హంబుల కెల్ల
నమరియుండు దశేంద్రి -యములు వాకిండ్లు,
3348
ఆరీతి నారూప-మగు నీకు నాకు
వేఱుగా దాత్మ బా-వించి చూచినను,
3349
గావున సమబుద్ధి -గలవాఁడ వగుచు
నీవున న్నర్చించు -నిస్పృహత్వమున,
3350
వట్టిమదర్చన -కన్యంబు లగుచుఁ
బుట్టియుండెడి ద్రవ్యపుంజ మేమిటికి?
3351
నలరగా గామనం బను పూజ యొకటి
కలదు, చెప్పెద నది -క్రమముగా వినుము!
3352
పరమాత్మనగు నన్ను -భావించి మదికిఁ
బరఁగఁ దోఁచిన పుష్పభక్త్యాన్నపాన
3353
వితతులు కల్పించి, -విశ్వాస మొదవ
ప్రతిదిన మర్పింప -భావనాసిద్ధి
3354
యగుచుండు, నిట్టి యా-త్మార్చనార్హంబు
లగునట్టి భక్ష్య భో-జ్యాది వస్తువులు
3355
సమబుద్ధి శాంతర సముచేఁ దిరస్కృ
తములగు నటుగానఁ -దత్త్వార్థ మెఱిఁగి,
3356
క
లనాకలిత దేశ కాలకర్మముల
వలనఁ బ్రాప్తములైన -వస్తువులందుఁ
3357
దలఁగని యాశ చే-తను, సుఖదుఃఖ
ములచేత విభ్రమం -బునఁ బొందకుండు!
3358
తెలిసి జ్ఞానార్చిత -దేహ నాయకుఁడ
వలరి నీ వగుచుండు -మమలాంతరంగ!
3359
భూమిలో నిటువంటి పూజలు సేయు
నామహాత్మునకు నే, నఖిల దేవతలు
3360
నొనర సేవకులమై యుందు. మాఘనుఁడు
తనుఁదా నెఱిఁగి, పర తత్త్వంబు నొందుఁ;
3361
గలమాడ్కి లేనిదై -కలిగిన ట్లెపుడు
బలముగాఁ దోఁచు ప్రపంచ మంతయును
3362
దఱచి యుభాసమా-త్రంబుగా నెఱుఁగు,
మఱియది యెట్లన్న -మరు మరీచికల
3363
యందుదకం బుండి నటు దోఁచి, లేని
చందంబుగాఁ బ్రపం చంబంత్యయందుఁ
3364
గనిపించినట్లుండుఁ -గడను లేకుండు,
ననిశ మజ్ఞాని యై-నటువంటి వాఁడు
3365
మొనసి తద్భ్రాంతిలో -మునుఁగుచునుండుఁ,
గనుక మూఢాత్ముఁడై -కష్టదేహముల
3366
ధరియించు, విడుచుఁ, ద-త్వము గనలేఁడు,
పరికింప నటువంటి -భ్రాంతచిత్తునకు
3367
దెలివిగా నాత్మో ప-దేశంబు సేయఁ
దలఁచు టె? ట్లనిన ని-ద్రను గలయందుఁ
3368
గనిన పురుషునకుఁ -గన్యక నిత్తు
ననితలంచుట గాదె? -యని యవ్విధమున
3369
నెనసి నా కుపదేశ -మిచ్చి రక్షించి,
మొనసి తిరోధాన-మును బొందె శివుఁడు.
3370
ఈరీతి హరుఁ డాన -తిచ్చిన పూజ
లారూఢులైన సం-యములును, నేను
3371
జిరతర నిష్ఠతోఁ -జేయుచునుందు,
మరయఁ బ్రాప్తములగు -నర్చనంబులకు
3372
బొరిబారి విఘ్నముల్ పొసఁగినవాని
మెరమెరఁ బడరాదు, -మిక్కిలి పూజ
3373
యదియంచు దృఢనిశ్చ-యంబుతో నున్న,
బదపడి తద్దోష -పటలం బణంగుఁ
3374
జెలువొప్పుచుండెడి -జీవులయందుఁ
గలుగు గ్రాహ్య గ్రహక -తత్వముల్ రెండు
3375
సరియగు యోగ పూజలు సల్పుచుండు
మిరవందు సుజ్ఞాన -మినకులాధీశ!
3376
యనిరఘువరున కా-త్మార్చన క్రమము
పనుపడ నమ్మౌని -పతి సత్కరుణను
3377
నెఱుకగా సుపదేశ -మిచ్చి యాసరణి
మఱువ వద్దనుచుఁ గ్రమ్మఱ నిట్టు లనియె
3378
తగవిను రామ! యం తర్భావితంబు
లగుసకలార్థంబు -లందుఁ గల్గినది,
3379
యద్వయ చైతన్య -మగు దీనిసరణి
సద్వివేకంబుతోఁ -జక్కఁగా వినుము!
3380
లలిమీఱఁ బ్రాప్త కాలమునందు ద్రవ్య
ములుగల్గు, నొక కాల-మున లేకపోవు,
3381
కలిమి లేములకు సు-ఖంబు, దుఃఖంబు
నిలను బొందుచునుంచు -రెల్లమానవులు
3382
గౌరవార్ధంబుగాఁ గామింతు, రట్లు
కోరినంతనె సమ-కూడునే తమకు?
3383
వినుమట్టి వాసనా -విరహితేంద్రియము
లనుగూడి సుఖదుఃఖ -లాభ లోభముల
3384
యందంటి యంటక -యఖిల కార్యముల
సందేహ మొందక -సల్పుచునుండు,
3385
మగణితంబు సదేక, -మద్వయ, మాద్య
మగుబ్రహ్మ మొక్కటె -యఖిలమై యుండు,
3386
నంతియె కాని త-దన్యమైనట్టి
వింతవస్తువు లేదు -వెదకి చూచినను,
3387
ఇనకులాధీశ్వర! -యీయర్థమందు
ననువొంద బిల్వ ఫ-లాఖ్యాన మొకటి
3388
కలదది చెప్పెదఁ -గ్రమముగా విసుము!